Co to jest dobre tłumaczenie?

Dobre tłumaczenie to termin używany bardzo często, choć gdyby pokusić się o jego definicję, to nie byłoby to łatwe. Bardzo trudno jest ocenić jakość tłumaczenia, ponieważ jest to bardzo złożony produkt, mocno zależny od kontekstu, który nie może być sprowadzony do zwykłego przekładania struktur gramatycznych. Czy jednak da się to zrobić?

Teoretycy przekładu bardzo intensywnie analizują dziedzinę jakościowej oceny tłumaczenia. Mimo, że niektórzy tłumacze porównują swoje teksty do kobiet (piękne nie są wierne, a wierne nie są piękne), to jednak nauka udowadnia, że możliwa jest ocena jakości tłumaczenia.

Metoda behawioralna

W tej metodzie ocena przekładu oparta jest wyłącznie na reakcji czytelnika (klienta). Przyjmuje się, że reakcja odbiorców tłumaczenia na tekst przekładu, powinna być ekwiwalentna do reakcji na tekst źródłowy. Mimo, że już w samym zamyśle widać, że to kryterium nie jest doskonałe, to niektóre biura stosują wyłącznie tą metodę do oceny jakości pracy tłumaczy. Powód jest prosty – klienci, przyzwyczajeni do stwierdzenia „nasz klient, nasz pan”, odbierają najlepiej ten sposób oceny.

Metoda funkcjonalna

W metodzie funkcjonalnej oceny jakości tłumaczenia istotną rolę odgrywa cel tłumaczenia. O jakości przekładu decyduje sposób w jaki kultura języka źródłowego zostaje zachowana w przekładzie. Ocenie podlega ekwiwalencja, adekwatność, dopasowanie tłumaczenia w kontekście funkcji, jaką dany przekład ma spełniać w nowym środowisku (o funkcji tej decyduje tłumacz i/lub osoba zlecająca tłumaczenie). Funkcję można ocenić na podstawie dobranych słów (ekwiwalentności bazy tłumaczeniowej), a także płynącego celowego sensu ogółu dokumentu (np. czy dokument przetłumaczony z polskiego na niemiecki, złożony w niemieckim sądzie, wywoła ten sam efekt, co w polskim).

W tej metodzie niezbędne jest ocenianie jakości przez eksperta dziedzinowego (najlepiej pracującego w języku tłumaczenia) lub innego tłumacza z niezbędną wiedzą – dlatego też jej realizacja jest dość trudna i stosowana tylko przez niektóre biura tłumaczeń.

Metoda opisowa

Istnieje też metoda bezpośrednio ukierunkowana na tekst przekładu, tekst źródłowy ma wartość podrzędną. Przyjmuje się, że celem tłumaczenia jest uzyskanie wiarygodnego przekładu, aby możliwa była udana retrospekcja od tłumaczenia do oryginału. Najistotniejsze jest tutaj „neutralne” odwzorowanie charakterystycznych cech tekstu, widzianego oczami rodowitych użytkowników, na podstawie podobnych tekstów w tej samej dziedzinie tłumaczenia. Oceniając tekst, który nie jest niezależnym i nowym produktem tylko jednej kultury, nie należy formułować pytań dlaczego przekład jako przekład jest taki a nie inny. W ocenie tłumaczenia niezmiernie ważna jest solidna opisowo-empiryczna praca, kontekst odbioru sytuacji na najniższym poziomie oraz całościowy odbiór kultury na poziomie najwyższym.

Do takiej oceny jakości tłumaczenia najbardziej trafne jest zatrudnienie natywnego mówcy danego języka, co sprawia, że jest ona również rzadko stosowana w biurach tłumaczeń.

Kryteria oceny tekstu przetłumaczonego

Oprócz powyższych metod istnieją też, stosowane w niektórych biurach, oceny skupiające się wyłącznie na formie tekstu – użyciu właściwej bazy tłumaczeniowej (najczęściej z narzędzi typu CAT), poprawnym jego sformatowaniu (np. brak spacji przed przecinkami, wcięcia z użyciem tabulatorów). W dużej mierze da się je wykonać automatycznie, więc wiele biur tłumaczeń decyduje się na ich stosowanie.

Nie można jednoznacznie określić czym są dobre tłumaczenia. Można jednak stosować szereg kryteriów jakości, wspomagających ocenę poprawności ich wykonania – choć ich stosowanie jest trudne, to jednak na konkurencyjnym rynku tłumaczeń biura muszą się wyróżniać, a kryterium jakości może skutecznie przekonać klienta do skorzystania z usług danego biura.

Nie trać czasu! Wyślij plik do wyceny!